Το τοξωτό γεφύρι της Γκρίκας (1798) – Πόβλα

 ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΝΔIAΦΕΡΟΥΝ 27-02-2021

Το τοξωτό γεφύρι της Γκρίκας (1798) – Πόβλα 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ποιά ’ ναι η άσπρη ; ποιά ’ ναι η ρούσα ; ποιά ’ ναι η γαϊτανοφρυδούσα ;

Ποια ’ ναι αυτή που πάει στ’ αμπέλι με τσαπί και με δικέλι ;                    

Το ιστορικό Γεφύρι στον Ποτάμο Πάβλα

Η Πόβλα, ο σημερινός  Αμπελώνας, βρίσκεται εκεί που ξεκινάει η Ελλάδα, στα Ελληνοαλβανικά σύνορα. Απέχει από τα Γιάννενα, μέσω Βροσίνας-Λίστας, 85 χλμ. από την Ηγουμενίτσα 40 χλμ.,20 χιλ. από το Φιλιάτι. Στο αυτοκρατορικό χρυσόβουλο του Ανδρονίκου Β’ της Κωνσταντινούπολης το 1321 μ.Χ. που απευθυνότανε προς την Ιερά Μητρόπολη Ιωαννίνων φέρεται με το όνομα «Πόβλιτσα» .Στην αρχή το χωριό ήταν κτισμένο στην θέση Παλιοχώραφα,που είναι στην Β.Α. του σημερινού οικισμού.Η αλλάγη της κατοίκησης και του οικισμού έγινε εξ αιτίας του Εγκέλαδου στα 1720 περίπου μ.Χ. ! Ονομάστηκε Πόβλα ,κατά τις έρευνες-μαρτυρίες,από τον ποταμό Πάβλα που τρέχει στους πρόποδες του χωριού.Όποια αρτηρία κι αν ακολουθήσεις,η διαδρομή είναι μαγευτική με εναλλασσόμενες εικόνες από ρεματιές, πλατάνια και βράχια. Κάποια κατολίσθηση του εδάφους, αρκετούς αιώνες πριν,υποχρέωσε τους κατοίκους να εγκατασταθούν στη σημερινή τοποθεσία.Ο Αμπελώνας είναι γραφικό χωριό, χτισμένο αμφιθεατρικά, με κατοίκους  χαρακτηριστικά αγαπημένους  μεταξύ τους.Το πανηγύρι του χωριού γίνεται στις 26 Ιουλίου, της  Αγ. Παρασκευής, που θεωρείται από παλιά μέρα συνάντησης των ξενιτεμένων χωριανών. Το φαράγγι του Γκόζιακα είναι απομεινάρι μεγάλων γεωλογικών μεταβολών. Χωρίζει δυο βουνά, την Ταβέρα και τη Σταρόδα, με θεόρατα βράχια και σπηλιές απ' τις δυο μεριές.Ανάμεσά τους κυλάει ορμητικά το ποτάμι Ξάνθος ή Παύλα σαν να βιάζεται να βγει από τ' ασφυκτικά στενά.Σταθμός στην Ιστορία του χωριού είναι το χτίσιμο του τοξωτού γεφυριού της Γκρίκας (1798), που ολοκληρώθηκε με εράνους.Το άγονο έδαφος, μόνο με τον αγώνα και το πείσμα των καλλιεργητών να κρατηθούν στον τόπο τους, έδινε λίγους καρπούς. Κι αφού είδαν ότι τα προϊόντα τους δεν έφευγαν για τις αγορές του κόσμου, έφυγαν οι ίδιοι για την ξενιτιά.Το πέτρινο Γεφύρι της Γκρίκας είναι στον Αμπελώνα (πρώην Πόβλα) των Φιλιατών στην Θεσπρωτία. Βρίσκεται στην τοποθεσία-θέση ‘Γκρίκα” του Ποταμού Ξάνθου με συντεταγμένες :  N 39° 45΄13,0΄΄ E 020° 20΄02,2΄΄ ,σε υψόμετρο: 958 ,Μορφής : μονότοξο, μέγεθος :  μήκος 17.2ομ. ,ύψος 12 μ., πλάτος 20μ. ,στο οδικό δίκτυο από τον Αμπελώνα προς τον Τσαμαντά.Χρονολογείται ότι κατασκευάστηκε γύρω στο 1798.Στους αρχαίους χρόνους φέρεται με το όνομα Φοίνιξ και στους στρατιωτικούς χάρτες με το όνομα Ξάνθος.Τα πρώτα χρόνια ύπαρξης της γέφυρας ήταν μια μεγάλη ξύλινη που την παρέσερνε όμως συχνά το νερό.Γι’ αυτό αναγκάστηκαν να κάνουν έρανο στα γύρω χωριά ώστε να συγκεντρώσουν το απαιτούμενο χρηματικό ποσό για το κτίσιμο ενός πέτρινου γεφυριού.Τελικά το έχτισαν κάπου στο 1794-98 και λένε πως όπως όταν το έχτιζαν έριχναν στην λάσπη ασπράδι από αυγό,για να σφίξει και να γίνει συνεκτική.Την κατασκευή του γεφυριού χρηματοδότησαν η Μονή Καμύτσιανης Τσαμαντά και οι κοινότητες Τσαμαντά, Πόβλας (Αμπελώνα) και Λιδίζδας, που συγκέντρωσαν χρήματα αναλογικά από τους κατοίκους  με Δαπάνη 440 γρόσια. (Λέγεται μάλιστα ότι ένας κάτοικος του Τσαμαντά δεν είχε χρήματα κι έδωσε μια κατσαρόλα).